Miesiąc: czerwiec 2023

 

Z dniem 1 lipca 2023 r., na mocy Ustawy z dnia 9 marca 2023 r., o zmianie ustawy – Kodeks Postępowania Cywilnego oraz niektórych innych ustaw zostały wprowadzone zmiany w zakresie doręczeń komorniczych. Dotychczas, instytucja ta była stosowana wobec osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej. Po zmianach, przeprowadzenie doręczenia korespondencji za pośrednictwem komornika będzie możliwe jedynie gdy stroną pozwaną jest osoba fizyczna. Przedmiotem doręczeń będzie zarówno pozew jak i inne pismo procesowe oraz orzeczenia wywołujące potrzebę podjęcia obrony praw Pozwanego. Mowa tutaj o orzeczeniach, które zostały wydane jako pierwsze w sprawie tj. postanowienie o przekazaniu sprawy albo zostaną doręczone wraz z pozwem tj. nakaz zapłaty.

Instytucja doręczenia komorniczego w świetle najnowszej nowelizacji nie będzie stosowana, jeżeli mimo nieodebrania przez adresata korespondencji, aktualność wskazanego w pozwie adresu nie budzi wątpliwości. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji gdy adres Pozwanego jest znany Sądowi z innych prowadzonych postępowań. Sam Powód może dołączyć stosowne dowody, mając na uwadze niepodjęcie przez stronę przeciwną adresowanej do niej korespondencji. Głównym celem tego rozwiązania jest ekonomika procesowa, ustawodawca jednocześnie czuwa, aby prawo strony do rzetelnego procesu nie zostało w jakikolwiek sposób naruszone.

Niezmiennym pozostaje 2-miesięczny termin na przeprowadzenie doręczenia komorniczego, który to biegnie od dnia odebrania przez Powoda zarządzenia Sądu w tym przedmiocie. Od 1 lipca bieżącego roku, strona powodowa w terminie dwóch miesięcy składa do akt potwierdzenie doręczenia korespondencji za pośrednictwem komornika albo zwraca korespondencję wraz z dowodem na piśmie, że Pozwany zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie. Dotychczas, katalog sytuacji, w których Powód mógł się uchylić od obowiązku nałożonego w trybie art. 139¹  § 1 był zbyt szeroki. W efekcie jedyny wyjątek, który zwolni stronę powodową od doręczenia korespondencji za pośrednictwem komornika będzie sytuacja gdy Pozwany wykaże, że Pozwany zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie. Wykazanie tych okoliczności jest możliwe jedynie poprzez protokół sporządzony przez komornika sądowego, który dokonuje próby doręczenia. Po bezskutecznym upływie 2-miesięcznego terminu Sąd zawiesi postępowanie zgodnie z art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c.

Ustawa nowelizująca wprowadza również kilka zmian w zakresie doręczeń komorniczych w art. 3a i 3b ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych. Wielokrotnie zachodzi sytuacja, iż komornik sądowy posiada informacje na temat adresu pozwanego z prowadzonych postępowań egzekucyjnych czy też czynności zmierzających do doręczenia przesyłki w innych sprawach. Legislator słusznie uznał, iż doręczenie korespondencji na adres nieaktualny jest niecelowe. W związku z powyższym komornik będzie uprawniony do doręczenia korespondencji pod adres mu znany. Biorąc pod uwagę, że komornik ustalił ten adres w wyniku prowadzenia innych postępowań, oprócz opłaty za próbę doręczenia komorniczego, wnioskujący poniesie koszt w wysokości 40 zł za informację od komornika o aktualnym adresie strony pozwanej.

W zakresie doręczeń komorniczych pojawiła się także nowa regulacja, która umożliwia Powodowi przebywającemu za granicą, a niekorzystającemu z pomocy adwokata, radcy prawnego czy też rzecznika patentowego na przeprowadzenie doręczenia komorniczego. Wówczas to Sąd z urzędu nakazuje doręczenie korespondencji Pozwanemu  za pośrednictwem komornika sądowego.

Od 1 lipca 2022 r., w postępowaniu nieprocesowym prowadzonym w myśl przepisów Kodeksu Postępowania Cywilnego, instytucja doręczenia komorniczego będzie stosowana w razie nieodebrania przesyłki przez uczestnika postępowania, a przewodniczący uzna doręczenie pisma za pośrednictwem komornika za konieczne tj. w sytuacji, w której adres Pozwanego budzi wątpliwość bądź istnieje ryzyko naruszenia ochrony jego praw.

Tegoroczna nowelizacja Kodeksu Postępowania Cywilnego wprowadziła również kluczową zmianę w zakresie doręczeń komorniczych. Dotąd obowiązywała zasada, iż w sytuacji podwójnie nieodebranej korespondencji, która została awizowana, a następnie skutecznie doręczona przez komornika sądowego  termin na złożenie sprzeciwu od nakazu zapłaty czy też odpowiedzi na pozew rozpoczynał bieg wraz z odbiorem pisma od komornika sądowego. Od 1 lipca bieżącego roku, w przypadku wykazania przez powoda dowodem na piśmie, że pozwany zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie, korespondencję przesłaną w sposób przewidziany w art. 139 § 1 k.p.c., uważa się za doręczoną. Zatem późniejsze doręczenie tej korespondencji przez komornika na ten sam adres nie powoduje ponownego rozpoczęcia biegu terminów, które ustawa wiąże z doręczeniem, o czym należy pouczyć pozwanego przy tej czynności. Biorąc pod uwagę powyższe, skuteczne doręczenie będzie miało miejsce już z chwilą pierwszego doręczenia, z upływem 14 dni od dnia pozostawienia pierwszego awizo.

Wobec ożywionej dyskusji na temat stosowania żeńskich form nazw zawodów i tytułów w środowisku prawniczym, wyłoniła się potrzeba ustalenia czy użycie feminatywu dla określenia tytułu zawodowego „adwokata” i „radcy prawnego” jest zgodne z zasadami etyki, przyjętymi dla ww. zawodów.

Stanowisko w tym zakresie, zajęła jako pierwsza Komisja Etyki, Praktyki Adwokackiej i Wykonywania Zawodu Naczelnej Rady Adwokackiej dnia 24 czerwca 2021 r. Jednoznacznie wówczas skonstatowano, iż posługiwanie się poprawną formą gramatyczną żeńskiego oznaczenia zawodu „adwokat” w postaci „adwokatka” nie godzi w etykę zawodową. Zdaniem Komisji, używanie feminatywów ma kulturotwórcze znaczenie, a dążenie do symetrii systemu nazw zawodów leży u podstaw społecznych, a nie językowych. Podkreślono, że dla adwokatury wartością jest drugi człowiek, jego poczucie tożsamości i godności, wobec czego istotne jest aby inkluzywność środowiskowa pozostawała otwarta na kulturotwórcze przemiany, przy jednoczesnym poszanowaniu osób, które czują potrzebę wyrażenia żeńskości zawodu adwokata. Co więcej, nie niweczy możliwości używania formy „adwokatka” okoliczność, że rota ślubowania adwokackiego odwołuje się wyłącznie do formy męskiej. Komisja wskazuje bowiem, że taka konwencja językowa jest typowa dla kultury i słownictwa czasów, które tę kulturę tworzyły.

Dnia 29 grudnia 2022 r. przyjęte zostało natomiast stanowisko Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych w sprawie stosowania nazwy żeńskiej tytułu zawodowego „radca prawny”. W owym stanowisku podkreślono, że ustawową nazwą zawodu w liczbie pojedynczej jest wyłącznie „radca prawny”, a więc tylko tak sformułowany tytuł zawodowy podlega ochronie prawnej, przy czym pojęcie to obejmuje zbiorczo wszystkie osoby wykonujące zawód bez względu na płeć. Komisja, odnosząc się do poprawności językowej w języku potocznym żeńskiej odmiany „radca prawny”, akcentuje, iż określenie „radczyni prawna” nie posiada przymiotu oficjalności, a poza tym może znajdować zastosowanie do żony radcy prawnego, a nie tylko do określenia kobiety wykonującej zawód. De lege lata wyłącznie dopuszczalnym przy wykonywaniu zawodu jest tytuł zawodowy „radca prawny”. Natomiast posłużenie się feminatywem „radczyni prawna”, będącego określeniem języka potocznego, a nie języka prawnego, będzie dopuszczalne w obszarze niezwiązanym z wykonywaniem zawodu, w szczególności w życiu prywatnym. Warto podkreślić, że przywołane stanowisko nie zostało przyjęte jednomyślnie, co skutkowało zwróceniem się przez Komisję do Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych o poszerzoną ekspertyzę profesora teorii i filozofii prawa, przekazując równocześnie argumenty członkiń Komisji do analizy.

Jak widać użycie żeńskich nazw zawodów adwokata i radcy prawnego nie jest oceniane jednolicie wśród przedstawicieli samorządów zawodowych. Jakkolwiek samorząd zawodowy adwokatów w sposób dość jednomyślny wyraził aprobatę dla używania nazwy „adwokatka” w kontekście zasad etyki zawodowej, to samorząd zawodowy radców prawnych nie jest już tak zgodny. Ponadto na uwagę zasługuje fakt, że w przypadku radców prawnych zwrócono uwagę na dalej idące kwestie związane z możliwością posługiwania się feminatywem jako oficjalnym tytułem przy wykonywaniu zawodu. W przypadku adwokatów, jak się wydaje, wprost nad tym problemem w ogóle się nie pochylono, stwierdzając jedynie, że posługiwanie się poprawną formą gramatyczną żeńskiego oznaczenia zawodu „adwokat” w postaci „adwokatka” nie godzi w etykę zawodową. Niemniej oficjalne stanowisko samorządu zawodowego adwokatów na chwilę obecną jest z całą pewnością przekonujące, stąd posługiwanie się zwrotem „adwokatka” w praktyce wykonywania tego zawodu nie powinno budzić wątpliwości. W przypadku radczyń prawnych pozostaje nam poczekać na ostateczne rozstrzygnięcie, a do tego czasu zaś jedyną, akceptowalną nazwą zawodu jest „radca prawny”.